Curso 2025-2026

TRIMESTRES 6º

O BLUES

O blues é un estilo musical que naceu nos Estados Unidos de América durante o século XIX, coas cancións que a xente escrava procedente do oeste de África interpretaba para facer máis amenas as duras xornadas de traballo no campo.

Historia do blues. As súas orixes



Canto de traballo




Practica: 


A RADIO

A radio é un medio de comunicación que naceu a finais do século XIX, pero que empezou a funcionar de maneira regular na década de 1920. 

Coa chegada de internet, algunhas emisoras pasaron a emitir pola rede e moitas ofrecen servizos de radio "á carta" que permiten seleccionar os contidos e descargalos en arquivos chamados podcasts.

Nos programas de radio empréganse diferentes recursos sonoros: 

. Sintonía: é a música que identifica un programa e que soa ao comezo e ao final deste.

. Cortina: é música de curta duración que separa as diferentes seccións dentro dun mesmo programa.

. Indicativo ou golpe de efecto: son efectos sonoros que chaman a atención do oínte e reforzan ou intensifican o momento de falar.

ESCOITA A RADIO AQUÍ

E AQUÍ.


A NOTA MI´

A nota mi agudo (mi´) colócase no cuarto espazo do pentagrama.




COMPÁS 6/8

O compás de 6/8 consta de 6 corcheas repartidas en dous tempos musicais. Polo tanto, cada tempo ten tres corcheas. Así, o 6/8 é un compás binario (porque ten dous tempos) e de subdvisión ternaria (porque cada tempo se subdivide en tres partes). 

A figura de tempo é a negra con punto e a figura de compás a branca con punto.

O primeiro tempo do compás é forte e o segundo débil. Márcase o primeiro abaixo e o segundo arriba.

Ritmo en 6/8



Escritura 6/8


Frase melódica en 6/8


Como ves, o primeiro tempo do primeiro compás ocúpano as tres corcheas mi fa sol e o segundo tempo outras tres, fa mi re. No segundo compás emprégase, en cambio, unha negra con punto (que equivale a tres corcheas) para rechear o segundo tempo.

Escoita como sona unha melodía en compás de 6/8:




 LECTURAS RÍTMICAS CON BAQUETAS

(lembra alternar as mans e rebotar logo de cada toque)

1


2

3

4

5

6

7

8

LOS PICAPIEDRA 



Primeira parte

SOL DO DO´ LA SOL DO

SOL FA MI MI FA SOL DO RE MI

SOL DO DO´LA SOL DO

SOL FA MI MI FA SOL DO RE DO

Segunda parte

SI MI DO´SI SI LA LA SI LA

LA RE SI LA LA SOL SOL LA SOL 

Parte final

SOL DO DO´LA SOL DO

SOL FA MI MI FA SOL DO RE

MI FA SOL DO RE

MI FA SOL DO´RE´DO



CREACIÓN DE RITMOS



A MÚSICA ELECTRÓNICA

música electrónica xurdiu a finais do século XIX en Europa. Durante o século XX estendeuse á música popular, e deu lugar a estilos como o house, o dance, o tecno ou o trance.
é un tipo de música creada por medio do uso de diferentes instrumentos electrónicos que inclúen os sintetizadoresempregadores ou ordenadores. Unha música relacionada coa innovación tecnolóxica.

          Caracterízase principalmente por:
  • Producir sons utilizando aparellos electrónicos como o  sintetizador, o sampler ou ordenadores.
  • Utilizar instrumentos musicais electrónicos e tecnoloxía.
  • Permitir incluir modificacións de voz e ritmos de fondo.
Os instrumentos electrófonos utilizan a electricidade para emitir ou modificar o son. Poden ser de dous tipos: 
- Os que producen o son de maneira convencional pero que o amplifican grazas á enerxía eléctrica, como a guitarra eléctrica ou o baixo eléctrico.



- Os que xeran o son grazas á electricidade, como o sintetizador, un instrumento capaz de crear novos timbres, modificar o timbre dos instrumentos coñecidos e incluso mesturalos.

Dentro dos instrumentos electrónicos podemos mencionar os seguintes:

  • O teclado (tamén chamado órgano eléctrico)
  • Guitarra eléctrica
  • Baixo eléctrico
  • Batería eléctrica
    E máquinas como:
  • Tornamesa (utilizada por los DJ’s)
  • Caixa de ritmos
  • Ordenador 

Outros instrumentos adaptáronse para funcionar como un instrumento eléctrico, como o saxofón eléctrico e a trompeta eléctrica.



COMENTARIO DE PARTITURA

Para comentar unha partitura imos redactando cada paso dos que se indican a continuación, describindo coas nosas palabras o que sabemos dos diferentes elementos que aparecen.

Tipo de compás: Esta partitura/este fragmento musical, esta melodía... está nun compás de 2/4, 3/4, 4/4, 6/8...

Número de compases (contando as repeticións): Ten tantos compases.

Figuras: a figura de menor duración é... e a de maior duración é...

Notas: a nota máis grave é .... e a máis aguda é....

Tempo: Débese interpretar allegro, andante, moderato...

Intensidade: a música comeza piano e no cuarto compás cambia a forte. Finalmente, volve a sonar piano ata o final.

Podes practicar comentando os seguintes fragmentos musicais:

1

2








A ORQUESTRA. PERCUSIÓN

A sección de percusión na orquestra é variable e depende de cada obra.

Algúns dos instrumentos máis frecuentes son: CAIXA, TIMBAIS, TRIÁNGULO, MARIMBA, PRATO, BOMBO, CAMPÁS TUBULARES, GONG.


SIGNOS DE REPETICIÓN

Ademais dos signos que xa coñeces, existen outras formas de indicar repeticións da música nas partituras:

• Da Capo («desde a cabeza» en italiano) indica que a música se repite desde o principio.

• Da Capo al Fine («desde a cabeza ata a fin» en italiano) utilízase para repetir a música desde o principio ata onde se encontra a palabra Fine.


AS ALTERACIÓNS


As alteracións son signos que modifican a altura da nota que as leva (fana soar máis aguda ou máis grave) ou déixana como estaba. Aumentan ou diminúen 1 semitón.

- Díese/Sostenido (#). Altera un semitón ascendente a altura da nota que a leva.

- Bemol (♭) . Altera un semitón descendente a altura da nota que o leva.

- Becadro (♮) . Anula o efecto da díese e do bemol. É dicir, se unha nota ten díese ou bemol, e despois aparece con becadro, a nota é natural; ou sexa, como se non levase nada. Unha nota con becadro é igual a unha nota non alterada.

No piano as teclas brancas pertencen a notas naturais e entre elas hay un ton. As teclas negras pertenen a notas alteradas; dunha negra a unha branca hai un semitón. Entre o conxunto de notas das teclas brancas e as das teclas negras obtemos moita máis variedade de sons.

As alteracións poden ser:

- Propias: Cando están na armadura da partitura (entre a clave e o indicador do compás). IMPORTANTE: Estas alteracións afectan ás notas que as levan ao longo de toda a peza. - Accidentais: Cando están colocadas nas notas de maneira individual. Afectan a esa nota ao longo de todo o compás. - De precaución: Van entre parénteses para lembrar que a nova situación da nota.

Como podes ver, no 3º compás hai un fa# e no 4º a alteración de precaución lémbranos que o fa xa non está alterado.

Aquí vemos que na armadura hai un si bemol e no 3º compás un bemol que nos indica que ese si segue sendo bemol.

A díese e o bemol tamén se poden indicar ao comezo do pentagrama; nese caso afecta a todas as notas do mesmo nome que haxa na partitura.




LECTURA RÍTMICA EN 2º


O alumnado de 2º curso executando con instrumentos de aula o ritmo das figuras musicais aprendidas. Hoxe coas claves.

Ao mesmo tempo, comezan a ler a grafía musical convencional.









 

COMEZANDO A TOCAR EN 1º


Comezamos a experimentar co manexo básico dos instrumentos de pequena percusión de altura indeterminada axeitados a esta idade.

Xa saben os nomes e están identificando o son de cada un, ademais de seguir o pulso de músicas de compositores importantes.




CANTANDO E BAILANDO EN 3º

Que importante é coñecer e vivir a nosa música galega. 

As nenas e nenos de 3º desfrutaron dunha sesión con cancións tradicionais galegas iniciándose nas rimadas típicas das letras e nos pasos do noso baile característico.





RITMOS EN PARELLAS EN 4º

A música coa que traballaron hoxe as alumnas e alumnos de 4º permitiulles aprender a establecer secuencias rítmicas durante as frases musicais, fortalecer a súa memoria, e a creación libre dentro dun tempo determinado.














CÓMO ELEGIR EL INSTRUMENTO ADECUADO PARA CADA NIÑO O NIÑA


Si quieres iniciarte en la práctica y estudio de un instrumento musical pero no te decides por uno, mira el siguiente vídeo que te puede ayudar de manera general.

Pregúntame si lo necesitas.



COORDINACIÓN CONXUNTA EN 6º

Aquí temos unha mostra dun dos traballos de ritmo, coordinación, sincronización e memoria destes primeiros días do curso coa rapazada de sexto.

Estádelo facendo xenial, poñendo moitas ganas e concentración para que saia ben en equipo.

Lembra sempre practicar amodo aplicando todos os trucos que sabes.

Comenta que tal che sae. 




INSTRUMENTOS DO MUNDO_5º

 INSTRUMENTOS DO MUNDO



. A kalimba (tamén coñecida como sanza ou mbira) é un instrumento musical idiófono, de son doce, e extendido por todo o continente africano.

Tócase principalmente en ceremonias relixiosas e  en reunións sociais. Ten o seu maior arraigo en Zimbabue Mozambique ao sureste de África, onde é considerada un instrumento nacional.

sanza é considerada por algúns autores e autoras como un antecesor do piano. Consiste nun grupo de láminas, adheridas a un taboleiro ou resonador de madeira de caoba, que se presionan e se soltan cos polgares para producir melodías e acompañamentos.

As láminas son de diferente lonxitude e material, duras pero flexibles, fabricadas xeralmente en metal aínda que máis artesanalmente se poden fabricar con bambú. Están fixadas a unha ponte por un extremo e teñen libre o outro, de xeito que producen sons ao seren punteadas coas unllas ou incluso cos dedos polos extremos libres. Segundo a lonxitude, as láminas vibrarán a maior ou menor frecuencia , o que se traduce en notas diferentes que poden afinarse alongando ou diminuíndo a súa lonxitude. A súa afinación efectúase dando lixeiros golpes secos cun pequeno martelo nos extremos de cada tecla para alongar ou acortar as láminas correspondentes a cada nota.

caixa de resonancia é onde se amplifica o son ao rebotar no seu interior.  Suxéitase coas dúas mans por debaixo do instrumento e os polgares sobresaíndo enriba, e  puntéanse as teclas cos polgares.  Tamén ten dous pequenos buratos na parte posterior que poden ser tapados o deixados libres para crear efectos no son.

Xeralmente a ubicación das notas é intercalada comezando a escala coa nota máis grave no centro e continuando un orde intercalado de esquerda, dereita, esquerda, dereita ata a última tecla; é dicir:

DO La Fa Re Do Mi Sol Si Re
8 6 4 2 1 3 5 7 2

Tamén hai kalimbassanzas ou mbiras cunha afinación especial, coas teclas nun orde único e concretado para cada unha.

. O djembé (tamén yembeyimbesanbanyi o tam tam) é un instrumento de percusión da familia dos membranófonos. Orixinouse entre Malí e Guineadende onde migrou posteriormente a SenegalCosta de Marfil y Burkina Faso, formando parte integral da música e as tradicións da zona. 

Poden ter diferenzas na forma, na densidade da madeira, nos gravados e na pel e existe unha ampla gama de tons que pueden ser emitidos polo yembé. Golpear a pel preto do centro produce notas máis graves e preto do bordo tons máis agudos. Se está ben afinado obtéñense sons graves, medios e agudos ben diferenciados. Tradicionalmente, os yembés teñen uns 30 cm de diámetro.

Hai dous tipos de djembé: 

- Os tradicionais, feitos de xeito artesanal con madeira e pel de cabra ou de becerro. Afínanse por medio dunha corda de alta resistencia entrelazándose no aro do parche e no aro da base do instrumento..

- Os modernos, que poden estar feitos de madeira e pel natural ou de fibra e pel sintética.

Existe unha gran variedade de ritmos tradicionais, destacando ritmos de festa e rituais. Segundo o ritmo que se toque é a actividade que se realiza: ritmo moribayassa en situacións de enfermidades ou outros problemas, ou o ritmo kakilambe en oracións para protexer a aldea.

Hoxe en día o djembé é empregado desde a música tradicional africana a grupos de reggae ou música electrónica. É un dos primeiros membranófonos que existiu no mundo.

. O sitar é un instrumento musical tradicional da India e Pakistán, de corda pulsada orixinario da India semellante á guitarra, o laúde ou o banxo pero co mastro máis grande. Identifícase polo seu son metalizado e os seus glissandos. 

Está fabricado cunha madeira moi dura de teca e está composto por unha caixa de resonancia feita a partir dunha cabaza. O mastro recto leva un diapasón moito máis ancho que o da guitarra con entre 16 e 20 trastes móviles de latón ou prata. Ten de 11 a 19 cordas afinables de aceiro. Ás veces conta cun corpo de resonancia máis pequeno debaixo do extremo do mastro con sete cordas de aceiro e latón, catro para a melodía e tres para o acompañamento. Púlsanse cunha púa ou mizrab. 

. A frauta de Pan ou frauta peruana é un instrumento de vento de Perú Bolivia, formado por tubos ocos de diferente lonxitude, pechados por un extremo, que produce un son harmonioso e equilibrado. Estes tubos están fabricados xeralmente de caña, bambú, madeira, metal, plástico ou marfil.

O son é producido pola vibración do aire soprado a través dun pequeno burato aberto ao final de cada tubo

O nome de frauta de pan fai referencia ao deus grego Pan, que representaba a natureza e os pastores. Actualmente, é un instrumento moi empregado principalmente en Sudamérica, por elo é coñecida tamén como flauta peruana, aínda que cada vez máis extendido a todo o mundo.

As características da frautas de pan son:

  • - Poden estar formadas por unha ou dúas filas de tubos.
  • - El número de tubos é variable, desde 8 tubos a máis de 25.
  • - Existen distintos tipos de frautas de pan, con tamaños que varían entre os 10 e 30 cm.
  • - A diferencia do resto de frautas, a frauta de pan componse de varios tubos e non ten buratos nos tubos.
  • - Cada tubo produce o son de cada nota musical en función do seu tamaño e estrutura.
  • - Os tubos están unidos con fío ou outras fibras vexetais.
  • - O son é habitual na música relaxante, xa que xera sensación de paz e tranquilidade.

Tipos de frautas de pan:

Respecto a su forma podemos distinguir 2 tipos de flautas de pan:

  • Estilo recto: Son máis difíciles de tocar polo que requiren maior dominio. Son tradicionais en América do Sur.
  • Estilo curvado: Permiten unha aprendizaxe máis rápida, xa que son máis cómodas e fuertes. As frautas de pan rumanas optan por este estilo.

Segundo a súa orixe e estrutura podemos distinguir as seguientes variedades de frautas de pan:

  • Zampoña. É a frauta de pan máis habitual composta por unha fila de tubos e orixinal de países sudamericanos.
  • Siku. Composta por dúas filas de 6 ou 7 tubos de caña de diferentes lonxitudes e con orixe en Perú.
  • Siringa. Con orixe en Grecia, onde obtivo o nome en honra á ninfa Siringa.
  • Paixiao. Frauta orixinaria de China.
  • Nai. Frauta de caña con forma cóncava orixinaria de Rumanía
  •                  
banxo é un instrumento de corda orixinario dos Estados Unidos e característico no século XIX da música tradicional estadounidense. A mestura de materiais que conforman o banxo consegue un dos instrumentos musicais cun son característico e inconfundible.

Está formado por unha caixa redonda de metal cuberta cunha pel tensa como a dun tambor, unida a un mastro longo e estreito de catro a nove cordas. Tócase punteando as cordas cos dedos ou con púa e mide aproximadamente 85 centímetros.

Nas súas orixes estaba aberto pola parte traseira (banjo openback), engadíndose no século XX un resonador de madeira a modo de peche (banjo bluegrass), con maior resonancia e volume que o que non pecha por atrás. Actualmente, conviven ambos tipos de banxo e empréganse dependendo do estilo musical.

. O didyeridú ou diyeridú, é un instrumento aerófono ancestral empregado polos pobos orixinarios de Australia. Pertence á familia das trompetas. 

Nas súas orixes, o didyeridú foi creado a partir de troncos de árbores e arbustos de gran grosor principalmente do xénero Eucalyptus, co seu interior roído pola acción das termitas. Ao limpar o tronco obtense un tubo longo que se fai sonar facendo vibrar os beizos nun dos seus extremos. Esta vibración é amplificada polas paredes do tubo e xera o seu característico son. Movendo os beizos e a lingua e facendo vibracións coa gorxa, pódense variar os sons.

Un didyeridú, usualmente, mide entre 6 e 12,5 cm de diámetro, e de longo pode ir desde 80 centímetros a dous metros ou máis. O longo do instrumento determina a gravedade do son (canto máis largo, máis grave).​ Algúns presentan un ensanchamento na boca inferior, semellante ao dunha trompeta. Moitas veces, a boca superior, pola cal se sopra, presenta unha cuberta de cera de abellas para previr a irritación dos beizos por mor do roce.

Unha das súas particularidades é que se puede tocar durante un tempo ilimitado mediante unha técnica denominada respiración circular, que consiste en manter continuamente unha cierta presión de aire na boca, inhalando aire polas fosas nasais.

O son característico do didyeridú convérteo nun instrumento óptimo para a musicoterapia, tanto para a persoa que toca –que pode empregalo para guiar as súas meditacións–, como para a persoa que escoita, xa que pode inducir ao estado de relaxación profunda.


Identifícaos agora no mapa do mundo.


Interpretacións